Khổng Tử nói với các đồ đệ: “ Người thông minh thích nước, kẻ nhân đức yêu núi. Người thông minh tính tình hoạt bát như nước, kẻ nhân đức lại an tịnh như núi.
Người thông minh cuộc sống vui vè, kẻ nhân đức hưởng đời trường thọ”.
Tử Cống liển hỏi :” Thưa thầy, sao người nhân đức lại vui khi thấy núi ?”
Khổng Tử đáp :” Núi ư, cao to hùng vĩ, tại sao người nhân đức lại vui khi thấy núi ? Bởi trên núi cỏ cây sum suê, chim thú tụ họp, mọi thứ con người sản xuất phục vụ cuộc sống đều được lấy từ núi.
Núi còn kéo giống tố làm mây mưa để khai thông trời đất , điều hoa hai khí âm dương, rỏ sương ngọt cho vạn vật sinh trưởng, dân chúng nhờ đó ấm no đầy đủ, đó cũng là nguồn cơn khiến người nhân đức yêu núi”.
Tử Cống lại hỏi :” Thế tại sao khẻ thông minh lại vui khi thấy nước”.
Khổng Tử đáp:” Nước ư, tất cả vật thế sống trong nước đều bắt nguồn tư tự nhiên, cũng giống vậy như mỹ đức của con người; nước sẵn sàng chảy vào nơi thấp, quanh co uốn lượn nhưng luôn có một phương hướng nhất định, chẳng khác nào chính nghĩa ; nước mênh mông không biên giới, tựa đức hạnh của con người. Nếu con người khai đập cho nước chảy, nước sẵn sàng vượt vạn lý xa, dù rằng chay qua sơn cốc sâu vạn trượng, nước cũng không hề sợ sệt, như lòng dũng cảm của con người. Nước tuy yếu ớt, nhưng không nói lại lại thiếu bóng nước.
Vạn vật nhờ có nước, mà trở nên tươi mát sạch trong, tựa hồ cái thiện là do giáo hóa. Đây chẳng phải là phẩm chất của người trí tuệ sao?”.
